Nếu nói về sản xuất chip, có hai công ty thường được người ta nhắc đến bao gồm TMSC của Đài Loan và Samsung Electronics của Hàn Quốc. Hai công ty này nắm khoảng 70% thị phần thị trường bán dẫn toàn cầu.
Theo CNBC, nước Mỹ một thời từng dẫn đầu trong ngành này hiện đang tụt lại sau khi mô hình kinh doanh trong ngành thay đổi đáng kể.
Tình trạng thiếu sản phẩm bán dẫn trên toàn cầu cũng như căng thẳng địa chính trị của Trung Quốc đã khiến cho Washington chỉ trích chuỗi cung ứng chip này ngày một nhiều hơn. Chuỗi cung ứng hiện vốn tập trung trong tay của một số ít doanh nghiệp, sự phát triển của ngành đồng thời tạo ra động lực để đưa ngành sản xuất trở lại nước Mỹ nhằm giúp Mỹ lấy lại vị thế lãnh đạo toàn cầu.
Nước Mỹ đã dành ra hàng tỷ USD cho kế hoạch phát triển và hiện đang tính đến liên minh với một số nước khác. Các sản phẩm bán dẫn rất quan trọng trong rất nhiều sản phẩm, từ ô tô cho đến điện thoại thông minh. Và chính các sản phẩm này cũng ở tâm điểm của căng thẳng Mỹ – Trung Quốc.
“Một đặc điểm của chính sách Mỹ đó là trọng tâm vào Trung Quốc. Giờ đây, Mỹ đã đặt mục tiêu phải tăng cường tự chủ trong ngành sản xuất chất bán dẫn, nguyên nhân trực tiếp là do tình trạng thiếu chip cũng như cuộc chiến công nghệ chống lại Trung Quốc”, chuyên gia thuộc Bank of America nhận định trong nghiên cứu công bố ngày thứ Tư.
Những doanh nghiệp như Intel là nhà sản xuất thiết bị tích hợp, doanh nghiệp kiểu này thiết kế và sản xuất chip riêng của họ.
Cùng lúc có nhiều công ty thiết kế chip nhưng thuê doanh nghiệp khác sản xuất chip. Hai công ty chuyên hoạt động gia công này bao gồm TMSC và Samsung Electronics.
Trong vòng 15 năm qua, ngành sản xuất chip toàn cầu đã chuyển sang mô hình này. TSMC và Samsung có lợi thế bởi họ đầu tư mạnh vào ngành công nghệ sản xuất trình độ cao. Giờ đây nếu một công ty như Apple muốn sản xuất chip cho dòng điện thoại iPhone mới nhất, họ sẽ phải tìm đến TSMC.
Số liệu từ Trendforce cho thấy TSMC hiện đang năm 55% thị phần còn Samsung có 18% thị phần ngành gia công sản xuất sản phẩm bán dẫn. Như vậy tính chung, Đài Loan và Hàn Quốc nắm 81% thị phần toàn cầu, như vậy rõ ràng ngành bán dẫn toàn cầu phụ thuộc vào thành phố và quốc gia này.
Theo tính toán của Bank of America công bố vào tháng 12/2020, nếu như vào năm 2001, 30 công ty sản xuất chip hàng đầu cùng tồn tại, tuy nhiên sau đó khi mà ngành sản xuất sản phẩm bán dẫn ngày một đắt đỏ về chi phí và ngày một phức tạp về quy trình, con số này đã giảm chỉ còn lại 3 công ty bao gồm TSMC, Intel và Samsung.
Trưởng bộ phận công nghệ, truyền thông và viễn thông tại công ty chứng khoán Mirabaud Securities, ông Neil Campling, phân tích: “Đài Loan và Hàn Quốc đã đi đầu trong công nghệ sản xuất chip vốn đòi hỏi nhiều sự đầu tư về vốn và một phần trong thành công của họ suốt 20 năm qua là nhờ chính sách hỗ trợ của chính phủ cũng như lực lượng lao động trình độ cao”.
Dù rằng TSMC và Samsung hiện đang là những công ty sản xuất chip hàng đầu, họ vẫn phụ thuộc nhiều vào thiết bị và máy móc từ Mỹ, châu Âu và Nhật.
Tất nhiên, cũng không hoàn toàn đúng khi nói rằng nước Mỹ đang tụt hậu trong ngành sản xuất sản phẩm bán dẫn toàn cầu. Một số công ty Mỹ có vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng, tuy nhiên nước Mỹ thua thiệt trong ngành sản xuất.
Dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden, Mỹ đang cố gắng giành lại vị thế lãnh đạo trong ngành sản xuất và đảm bảo chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tháng 2/2021, ông Joe Biden ký thông qua lệnh yêu cầu xem xét lại toàn bộ ngành bán dẫn nhằm nhận diện rủi ro. Trong kế hoạch kích thích kinh tế quy mô 2 nghìn tỷ USD, 50 tỷ USD được dành cho ngành nghiên cứu và phát triển sản xuất chip. Vào tháng trước, Intel cũng thông báo sẽ dành ra 20 tỷ USD để xây dựng 2 nhà máy sản xuất chip mới và 2 nhà máy này có thể là lựa chọn thay thế cho TSMC và Samsung tại ngay nội địa Mỹ.
