Mặc dù phương pháp này đã được tạo ra từ thế kỷ trước, nhưng khoa học hiện đang bắt đầu kiểm chứng nhiều thông tin do Maria Montessori đưa ra. Vì vậy, phương pháp này ngày càng được áp dụng vào kiến trúc trong không gian giáo dục dành cho trẻ em, nâng cao chất lượng học tập và sự phát triển của trẻ, đồng thời cung cấp những giáo cụ tốt hơn.
Phương pháp này có thể phát triển ở trẻ nhiều kỹ năng và lợi ích như sự tập trung, sáng tạo, tò mò, và trí tuệ cảm xúc. Phương pháp này khá toàn diện, và có thể xét gọn về ba khía cạnh chính. Trẻ em, người lớn có nhận thức và “môi trường chuẩn bị” phải luôn đồng hành và kết nối với nhau. Để thực hiện hiệu quả, cần có người lớn hiểu được sự phát triển của trẻ, vì sẽ không có ý nghĩa gì nếu thay đổi môi trường vật chất không mang lại cho trẻ không khí tình cảm êm đềm, ôn hòa, kiên nhẫn, chào đón, hài hòa và tôn trọng (đối với cả bé trai, bé gái và người lớn).
Một trong những điểm cốt lõi của phương pháp này là “phòng Montessori”. Đây là môi trường chuẩn bị rất quan trọng, nhưng để áp dụng hiệu quả, chúng ta cần thiết kế một cách an toàn và dễ tiếp cận cho mọi không gian của trẻ, bao gồm nhà riêng và các khu vực công cộng khác. Khi thiết kế, chúng ta nên tính tới các yếu tố sau:
Tính đơn giản: Các bé trai và bé gái không cần nhiều đồ, chúng ta nên ưu tiên màu sắc tươi tắn và ánh sáng tự nhiên.
Chủ nghĩa tối giản: Khi trẻ có quá nhiều lựa chọn (ví dụ màu sắc hoặc đồ chơi) trong cùng một môi trường, chúng rất dễ nhầm lẫn. Do đó, chúng ta nên đưa ra ít phương án và tạo điều kiện cho trẻ phát triển năng lực ra quyết định.
Năng lực tổ chức: Khi môi trường bên ngoài được tổ chức theo hệ thống, năng lực tổ chức bên trong đứa trẻ (và lý trí của chúng) có xu hướng làm theo một cách dễ dàng hơn.
Khả năng tiếp cận: Mọi thứ phải được thiết kế để trẻ có thể di chuyển và tương tác trong không gian mà không cần sự can thiệp của người lớn. Tuy nhiên, sự hiện diện của một người lớn có hiểu biết luôn được khuyến khích.
Sự an toàn: Một môi trường được chuẩn bị tốt phải dễ khám phá. Chúng ta cần phải chuẩn bị một môi trường an toàn để trẻ tự do khám phá mà không gặp rủi ro.
Sự yên tĩnh: Ngoài việc khuyến khích sự tập trung, một môi trường được chuẩn bị tốt nên ưu tiên tính tự chủ về thể chất và tự chủ về cảm xúc. Vì vậy, nên chọn căn phòng ở nơi yên tĩnh nhất trong nhà và tránh các thiết bị điện tử.
Chúng ta nên bắt đầu với phòng ngủ vì trẻ dành phần lớn thời gian ở đây. Ngoài ra, các không gian khác như bếp, phòng khách, phòng tắm và sân chơi đều có thể là môi trường cho trẻ vui chơi, học tập một cách an toàn và tự do.
Gương và thanh đỡ
Gương là yếu tố quan trọng giúp trẻ nhận biết cơ thể và khuôn mặt của chính mình, xác định các biểu hiện của gương mặt, sau đó là cảm giác và cảm xúc. Ngoài ra, gương giúp trẻ nhận ra rằng chúng và bố mẹ là những người khác nhau và khám phá những chuyển động mới. Vị trí đặt gương và thanh đỡ phụ thuộc vào các giai đoạn phát triển của trẻ (bò, ngồi, đi,…) và chiều cao của chúng. Thanh đỡ giúp trẻ vững vàng cho tới khi đứng dậy được, và sau khi tập đi, thanh đỡ sẽ đẩy nhanh quá trình thăng bằng.
Giường
Maria Montessori tin rằng phòng Montessori nên đơn giản, có màu sắc nhẹ nhàng và ít đồ vật. Đối với chiếc giường, trọng tâm chính của phòng ngủ, chúng ta nên thiết kế để trẻ có thể tự do chạy nhảy. Tùy thuộc vào nhóm tuổi, phương án tốt nhất có thể chỉ đơn giản là một tấm nệm trên sàn nhà hoặc một chiếc giường thấp.
Thảm
Tuy đây không phải một gợi ý của phương pháp Montessori, nhưng bạn nên để một tấm thảm cạnh giường để trẻ không phải bước xuống sàn lạnh khi thức dậy. Không nhất thiết có thảm khi trẻ đi dép hoặc sàn nhà bằng gỗ, nhưng chúng ta có thể cân nhắc về phương án này. Một lựa chọn khác là sàn cao su, ngoài việc bảo vệ trẻ khỏi cái lạnh, sàn nhà này còn hỗ trợ sự ổn định và an toàn khi trẻ đi lại trong phòng, vì thảm thông thường dễ khiến trẻ trơn trượt.
Đồ nội thất
Montessori nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng đồ nội thất phù hợp với trẻ em và dễ tiếp cận đối với cuộc sống hàng ngày của trẻ để trẻ cảm thấy có khả năng tự mình lấy được mọi thứ chúng cần:
Tủ quần áo phù hợp với chiều cao của trẻ, để sẵn hai đến ba bộ quần áo phù hợp với khí hậu hoặc các dịp cụ thể. Điều quan trọng của việc này là khuyến khích và “rèn luyện” khả năng ra các quyết định nhỏ của chúng hàng ngày. Điều này giúp ích cho trẻ rất nhiều trong tương lai khi chúng phải đưa ra những quyết định quan trọng hơn.
Kệ thấp để đựng đồ chơi và các đồ giải trí khác.
Bàn ghế thông minh thích hợp cho các hoạt động đơn lẻ, cần sự tập trung cao độ.
Chiếc thang tí hon giúp phát triển tính tự lập của trẻ trong ngôi nhà của chúng. Một chiếc thang nhỏ cho phép trẻ tiếp cận bồn rửa trong phòng tắm, quầy bếp hoặc một quyển sách trên giá cao hơn.
Tranh trang trí
Các bức ảnh và tranh vẽ thường được treo trên tường giúp tô điểm và khơi dậy niềm yêu thích nghệ thuật của trẻ. Nhưng việc này chỉ có ý nghĩa khi chúng được treo ở độ cao mà trẻ có thể nhìn thấy. Chọn những hình ảnh phù hợp với thực tế, ví dụ như động vật, hoa quả, địa điểm và con người. Trong trường hợp môi trường được thiết kế cho em bé, bạn hãy sử dụng nhiều hình ảnh mang tính hình học có độ tương phản cao, đặc biệt là màu đen và trắng.
Móc treo và giá đỡ
Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc sắp xếp, các móc treo và giá đỡ được gắn trên tường ở độ cao phù hợp sẽ cho phép trẻ treo được ba lô, áo khoác và ô. Thứ tự treo đồ cần được tôn trọng ngay cả khi trẻ không có mặt.
Vật dụng an toàn
Chúng ta có thể sử dụng các tấm chắn góc, vật cố định ngăn kéo, tấm lưới bảo vệ cửa sổ để tạo ra không gian vui chơi an toàn cho trẻ.
Nhìn chung, việc tạo ra môi trường vui chơi trong nhà cho trẻ là rất cần thiết, nhưng cũng rất quan trọng để trẻ có được những trải nghiệm ngoài trời an toàn và thú vị. Các buổi đi chơi công viên, quảng trường, dạo chơi bãi biển rất được khuyến khích trong suốt thời thơ ấu của trẻ và là sự bổ sung cần thiết cho phương pháp Montessori.
